تغییرات اقلیمی در جهان، ناپایداری در امنیت غذایی به دلیل افزایش جمعیت و مدیریت نامناسب منابع محیطی، سه ضلع مثلث خطر برای کشورهای در حال توسعه می باشند. بذر نهاده ای استراتژیک در توسعه کشاورزی بوده و در صورتی که فن آوری های نوین در آن صورت پذیرد، کلید قفل کارآیی و کیفیت و کمیت تولیدات کشاورزی آینده می باشد. لذا کارشناسان کشاورزی بایستی نسبت به اهداف فرآیندها و روشهای فن اوری بذر سبب افزایش سود، سرعت در جوانه زنی، ذخیره انرژی، عملکرد یکنواخت مزارع و کاهش ضایعات می شود. چیدمان فصل های کتاب از نحوه تشکیل بذر آغاز شده و پس از تعاریف، فیزیولوژی، اکولوژی، برداشت، بوجاری، خشک کزدن، پلیت و روش های تیمار بذر به ذخیره سازی و مبارزه با آفات و بیماریها پرداخته است.
فصل اول-مقدمه و کلیات
1-1-مقدمه
1-2-تعریف فن¬آوری بذر
1-3-اهمیت بذر
فصل دوم-زیستشناسی بذر
2-1-زیستشناسی گل
2-2-پیدایش گل در گیاهان
2-2-1- گلانگیزی
2-2-1-1- حرارت
2-2-1-2- طول دوره روشنایی
2-2-1-3- هورمونها
2-2-1-4- موادغذایی
2-2-2- گلآغازی
2-2-3- گلدهی
2-3-انواع گل¬ها
2-4- تولید مگاسپور
2-5-تشکیل کیسه جنینی
2-6- نمو تخمک
2-7- تولید میکروسپور و میکروگامت
2-8-لقاح یا سینگامی
فصل سوم- رشد، نمو و رسیدگی بذر
3-1-میوه
3-1-1-میوههای ساده
3-1-1-1- میوه¬های ساده خشک
3-1-1-1-1- میوه¬های ساده خشک شکوفا
3-1-1-1-2-میوه¬های ساده خشک ناشکوفا
3-1-2-میوههای ساده آبدار یا گوشتی
3-1-2-1- میوه¬های ساده گوشتی شکوفا
3-1-2-2- میوه¬های ساده گوشتی ناشکوفا
3-1-3-میوه¬های مجتمع
3-1-4-میوه¬های مرکب
3-2-رشد و نمو بذر بر روی گیاه مادری
3-2-1- مرحله اول رشد و نمو
3-2-2- مرحله دوم رشد و نمو
3-2-3- مرحله سوم رشد و نمو
3-3-مراحل مختلف رسیدگی و برداشت بذر
3-3-1-رسیدگی مرفولوژیکی
3-3-2- رسیدگی فیزیولوژیکی
3-3-3-رسیدگی تکنولوژیکی
3-4-تـعریـف بـذر
3-5-تفاوت بذر و دانه
3-6-تفاوت بین اسپور و بذر
3-7-اجزا و قسمت¬های مختلف بذر
3-7-1- جنین یا رویان
3-7-2- بافتهای ذخیرهای
3-7-3- پوشش¬های بذر
فصل چهارم-بومشناسی بذر
4-1-پراکنش بذرها
4-1-1-پراکنش به وسیله باد
4-1-2-پراکنش به وسیله آب
4-1-3- انتقال بذر بوسیله حیوانات
4-1-4-پراکنش بهوسیله مورچه
4-1-5- اتوکوروس
4-1-7- نیروی جاذبه زمین
4-2- تقسیمبندی بذرها بر اساس طول عمر
4-2-1- بذرهای کوتاه عمر
4-2-2- بذرهای متوسط عمر
4-2-3- بذرهای بلند عمر
4-3- عوامل موثر در طول عمر بذر
4-3-1-اثر درجه حرارت بر طول عمر بذر
4-3-2- اثر رطوبت نسبی
4-3-3-حاصل¬خیزی خاک
4-3-4-درصد رسیدگی بذر
4-3-5-صدمات مکانیکی
4-3-5-صدمات مکانیکی
5-3-5-طبقه¬بندی فیزیولوژیکی بذرها
فصل پنجم-فیزیولوژی بذر
5-1-جوانه¬زنی بذر
5-2-شرایط محیطی لازم جهت جوانه¬زدن بذر
5-2-1-رطوبت
5-2-2-درجه حرارت
5-2-3-اکسیژن
5-2-4-نور
5-3- مراحل فیزیولوژیکی و فعل و انفعالات بیوشیمیایی جوانهزنی
5-3-1- مراحل جذب آب
5-3-1- 1-مرحله جذب سریع آب
5-3-1-2-مرحله تاخیری جذب آب
5-3-2-بلوغ میتوکندری¬ها
5-3-3-ساخت پروتئین
5-3-4-متابولیسم بافت¬های ذخیره¬ای
5-3-5-تولید آنزیم¬های ویژه
5-3-6-مرحله خروج ریشه¬چه
5-3-2- هورمن¬ها و آنزیمها
5-3-3- محلول شدن و انتقال بافت ذخیرهای
5-3-4-رشد طولی ساقهچه و ریشهچه
5-4-سایر عوامل موثر بر جوانهزنی
5-5-اندازه¬گیری جوانه¬زنی
5-6-درصد جوانه¬زنی
5-7-سرعت (شدت) جوانه¬زنی
5-8-یکنواختی جوانه¬زنی
5-9-انواع جوانه¬زنی
5-9-1- جوانهزنی برونخاکی یا برونزمینی
5-9-2- جوانهزنی درونخاکی یا درورنزمینی
5-9-3- جوانه¬زنی داخل میوه یا جوانهزنی زودرس
5-9-4- جوانهزنی روی گیاه
5-9-5- جوانهزنی درون- برونزمینی
5-10-شرایط داخلی بذر جهت جوانهزنی
5-10-1- قوه¬نامیه بذر
5-10-1-1- عوامل موثر در قوه¬نامیه
5-10-1-1-1- شرایط نگهداری بذر
5-10-1-1-2 -نوع بذر
5-10-1-1-3 -درصد رطوبت بذر
5-10-1-1-4- تهویه بذرهای انبار شده
5-11- خفتگی یا خواب
5-11-1-خواب بیرونی
5-11-2-خواب فیزیکی
5-11-3-خواب شیمیایی
5-11-4-خواب درونی
5-11-4-1-خواب فیزیولوژیکی
5-11-4-2-خواب مرفولوژیکی
5-11-4-3-خواب دو گانه
5-11-4-4-خواب مرفوفیزیولوژیکی
5-11-4-5-خواب داخلی – خارجی یا فیزیکی و فیزیولوژیکی
5-11-4-6-خواب ثانویه
5-11-4-7-خواب حرارتی
5-11-4-8-خواب ساقهچه
5-11-5-رابطه رطوبت و رکود بذر
5-12-روش¬های شکستن خواب بذر
5-12-1-شکستن خفتگی به کمک یک عامل
5-12-1-1-سرمادهی یا چینه سرمایی
5-12-1-2-نگهداری بذر در انبار خشک و یا در معرض دماهای بالا
5-12-1-3-نور
5-12-1-4- خروج مواد بازدارنده از بذر
5-12-1-5-خراشدهی
5-12-1-6-خراش¬دهی طبیعی
5-12-1-7-خراشدادن مکانیکی
5-12-1-8-قراردادن بذرها در آب گرم
5-12-1-9- کاربرد اسید
5-12-1-10-قرار دادن بذرها در دمای بالا
5-12-1-11-استفاده از دماهای متناوب
5-12-1-12-اکسیژن
5-12-1-13-استفاده از فشار
5-12-1-14-استفاده از زغال
5-12-1-15-آتش
5-12-1-16- هورمون¬ها و محرک¬های شیمیایی
5-12-1-17-نور و فیتوکروم
5-12-2-شکستن خفتگی بوسیله دو یا چند عامل
فصل ششم- گلولهکردن (پوششدار نمودن) بذر
فصل هفتم-خشککردن بذر
7-1- اهمیت خشککردن بذر
7-2- حساسیت خشککردن بذر
7-3-مراحل کاهش رطوبت
7-4-روشهای خشککردن بذرها
7-3-1- خشککردن طبیعی
7-3-2- خشککردن مصنوعی یا مکانیکی
7-3-2- خشککردن با فشار هوا
7-3-2-1- روش Layer- in- bin dryer
7-3-2-2- روش Batch- in – dryer
7-3-2-3- روش Batch Dryers
7-3-2-4- روش Continuous Dryers
7-3-3-روش خشککردن خودکار
7-3-4-روش خشک¬کن¬های جعبه¬ای
4-3-5-خشککنهای جعبهای مستقل
4-3-6-کشوهای خشککن
4-3-7- سینی¬های خشککن
4-3-8-خشکهای چرخشی
4-3-9-کابینتهای خشککن با کشو (ظرف یا محفظه)
4-3-10-سیلوهای خشککن بذر
4-3-11-خشککردن به وسیله هوای خشک
فصل هشتم- حمل و نقل، خرمن¬کوبی، بوجاری و انبارکردن بذر
8-1- حـملونـقل
8-2-خرمنکوبی
8-3-بوجاری بذر
8-3-1-اصول بوجاری بذر
8-3-2-مراحل بوجاری بذر
8-3-3-بوجاری مقدماتی
8-3-3-1-ماشین پوستکن یا تمیزکننده خشن
8-3-3-2-ماشین جدا کننده پوشینک و ریشک
8-3-3-3-ماشین خراشدهنده پوسته
8-3-3-4-جدا کنندههای ثقلی
8-3-3-5-ماشینهای جداکننده سنگ
8-3-3-6- جداکننده¬های طولی دندانهدار استوانهای
8-4-ذخیرهسازی بذر
8-4-1-انواع روشهای ذخیرهسازی بذر
8-4-1-1-روش ذخیرهسازی فله¬ای
8-4-1-2-روش ذخیرهسازی کیسه¬ای
8-4-1-3-بشکههای فلزی
8-4-1-4-سطلهای فلزی
8-4-1-5-ظروف پختهگلی
8-4-1-6-ظروف ذخیرهسازی سنتی
8-5-مراحل قابل توجه برای ذخیرهسازی مناسب بذر
8-5-1-قبل از ذخیرهسازی
8-5-2-درطول مدت ذخیرهسازی
8-6-عوامل موثر بر طول عمر بذر طی مدت انبارداری
8-6-1-اندازه بذر
8-6-2-فیزیولوژی بذر
8-6-3-اقلیم و شرایط محیط زندگی گیاه
8-6-4-گردش زندگی
8-6-5-اکولوژی
8-7-رسیدگی بذر
8-8- درصد رطوبت بذر
8-9-قانون هارینگتون در قابلیت ذخیرهسازی بذر
فصل نهم-بستهبندی بذر
9-1-اصول بستهبندی
9-2- بستهبندی نیمهاتوماتیک
9-3-بستهبندهای نیمهخودکار قوطی
9-4-دستگاه بستهبندی کیسهای
9-5-بستهبندی فلهای (گونی) بذر
9-6-شمارندههای بذر
9-6-1-شمارنده بذر
9-6-2-شمارنده قابل برنامهریزی
9-6-3-شمارنده و بستهبندی کننده
9-7-وزن کنندهها
9-7-1-وزنکننده با یک مخزن
9-7-2-وزنکننده با دو مخزن
9-7-3-وزنکننده بذر با دقت بالا
9-8-تیمارکردن بذرها
9-8-1-حمام آب گرم
9-8-2-لهکننده میوهها
9-8-3-مخلوطکن بذر
9-8-4-شوینده و خشککننده بذر
9-8-5-خشککنهای بذر تیمارشده
فصل دهم-پیشجوانهزنی بذر
10-1-مقدمه
10-2-پیشجوانهزنی به وسیله امواج
10-2-پیشجوانهزنی به وسیله پرتودهی
10-3-پیشجوانهزنی اسمزی
10-4- پیشجوانهزنی مغناطیسی
10-5- پیشجوانهزنی با ازن
10-6- پیشجوانهزنی آبی
10-7- پیشجوانهزنی با بسترهای جامد
فصل یازدهم-آفات، بیماریها و ضدعفونی بذر
11-1-آفات انباری بذر
11-2-آفات انباری بذر در ایران
11-2-1-شپشه گندم
11-2-2-شپشه برنج
11-2-3- بید گندم
11-2-4-بید سیب زمینی
11-2-5-شپشه آرد
11-2-6-شپشه دندانهدار
11-2-8-سوسک نان
11-2-9-پروانه آرد
11-2-10-سوسک لوبیا
11-2-11-سوسک نخودفرنگی
11-2-12-سوسک باقلا
11-2-13-سوسک چهارنقطهای حبوبات
11-2-14-سوسکچینی حبوبات
11-2-15-شبپره هندی
11-2-16-شبپره خرنوب
11-2-17-لمبه گندم
11-2-18-کنه آرد
11-2-19-جوندگان- موش¬ها
11-2-20-موش سیاه
11-2-21-موش قهوه¬ای
11-2-22-موش خانگی
11-2-23-موش کور
11-3-پیشگیری از آفات انباری
11-4-بازرسی و برآورد میزان آلودگی انبارها
11-4-1- نمونه¬برداری
11-4-2-غربال کردن
11-4-3-تعیین میزان آلودگی
11-4-4-بازرسی¬های معمولی انبارها
11-5-انواع آفت¬کش¬های انباری
11-5-1-گرد رقیق
11-5-2- پودر¬های وتابل
11-5-3-امولسیون¬ها
11-5-4-سموم مایع
11-5-5-فشنگ و بمب گازی
11-5-6-ترکیبهای گازی
11-6-مبارزه با موش¬ها
11-6-1- شناخت نوع موش
11-6-2-فصل مبارزه
11-6-3-محل زندگی موشها
11-6-4-غلظت سم
11-6-5-زیستشناسی موشها
11-6-6-رعایت کامل اصول زراعی
11-6-7- انتخاب طعمه
11-7-روش¬های مبارزه با موش
11-7-1- روش حفاظت مکانیکی
11-7-2- حذف غذا
11-7-3-حذف آب
11-7-4- حذف پناهگاه¬ها
11-7-5- روش تله¬گذاری
11-7-6-مبارزه شیمیایی
11-7-6-1- دور کننده¬ها
11-7-6-2-سموم موش¬کش
11-7-6-2-1- مواد تدخینیی
11-7-6-2-2- طعمه گذاری
11-8-بیماری¬های بذرزاد
11-8-روش¬های مبارزه با بیماری¬های بذرزاد
11-9-بیماری¬های تخصصی بذر
11-10-انواع بیماری¬های بذرزاد ویژه و کنترل آنها
11-10-1-پوسیدگی سیاه
11-10-2-ویروس موزائیک گوجهفرنگی
11-11-ضدعفونی بذر
11-12-روش¬های ضدعفونی بذر
11-13-مقدار مصرف قرص فوستوکسین در ضد عفونی محصولات انباری
11-14-توصیه¬های فنی ضدعفونی بذر
11-15-سم¬های مورد مصرف در ضدعفونی بذر
11-16-دستورالعمل ضدعفونی بذور گندم و جو
11-16-1-سیاهک پنهان گندم
11-16-2-سیاهک آشکار گندم
11-16-3-سیاهک پنهان پا کوتاه گندم
11-16-4-سیاهک هندی
11-16-5-سیاهک برگی گندم
11-16-6-سیاهک آشکار جو
11-16-7-سیاهک سخت جو
11-16-8-لکه قهوه ای نواری جو
منابع